Çala Kilisesi (Yusufeli)
 Çala Kilisesi'in uzaktan görünüşü | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Yusufeli, Artvin |
| Koordinatlar | 40°48′18″K 41°32′29″D / 40.80500°K 41.54139°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Sular altında |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 10. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Dolgu duvar |
Çala Kilisesi (Gürcüce: ჭალის ეკლესია - Çalis eklesia), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde sular altında kalmış olan Yusufeli kasabasında Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Eski Ahalta köyünün Çala (ჭალა) mevkiinde bulunduğu için Çala Kilisesi olarak anılır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Çala Kilisesi, bir dönem Yusufeli ilçesinin idari merkezi olan Ahalta köyünde bulunuyordu. İlçenin merkezi Öğdem'den buraya taşınırken, Ahalt'ın (Ahalta) adı 1950 yılında Yusufeli olarak değiştirilmiştir.[2] Bu yerleşimi Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Kilisenin 10. yüzyılda, Gürcü Krallığı döneminde inşa edildiği tahmin edilmektedir. Çala Kilisesi, 2023 yılında Yusufeli Barajı suları altında kalmıştır. Çala (ჭალა), Gürcüce bir yer adı olup dere veya dere kenarındaki verimli toprak, Eski Gürcücede ise orman anlamına gelir.[3]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Çala Kilisesi, Çoruh Nehri'nin sağ kıyısında, Çala (ჭალა) olarak anılan yerde bulunuyordu. Dikdörtgen planlı, tek nefli ve tonoz örtülü küçük bir yapı (4,85 x 3,71 m) olan kilisenin çatı örtüsü hasar görmüştü. Kilise, güney duvarı dışında, günümüze iyi durumda ulaşmıştı. Doğu ve batı duvarlarında üçgen alınlıklı birer pencere, kuzey duvarında ise iki pencere bulunuyordu. Dolgu duvar tekniğiyle inşa edilmiş olan kilisenin kaplama taşları sökülmüştü. Duvar tekniğinden hareketle, 10. yüzyıla tarihlendirilmiş olan kilisenin giriş kapısı batıda bulunuyordu. Eski yazılı kaynaklar vasıtasıyla da bilinen Çala Kilisesi’nde duvar resimleri olduğu tespit edilmiş olup fresklerin ve yazıların izleri geç döneme kadar varlığını korumuştu.[1][4]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Çala Kilisesi'nin çatı örtüsü -
Çala Kilisesi'nin girişi (dışarıdan) -
Çala Kilisesi'nin girişi (içeriden) -
Çala Kilisesi'nin tahrip olmuş fresklerinin izleri
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 72 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "Yusufeli İlçesi Merkezinin Öğdem'den Ahalt'a kaldırılması ve bu merkeze Yusufeli aldı verilmesi hakkında Kanun" (PDF). T.C. Resmî Gazete. 16 Şubat 1950. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Temmuz 2020.
- ^ "ჭალა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 25 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, 1. Cilt, s. 126, ISBN 978-605-86248-1-8.